Επίκτητος (Στωικός φιλόσοφος)
«Κανείς δεν είναι ελεύθερος, αν δεν είναι κύριος του εαυτού του.»
Βίκτωρ Φρανκλ (ψυχίατρος και επιζών του Άουσβιτς)
«Όλα μπορούν να σου τα πάρουν, εκτός από ένα: την ελευθερία να διαλέξεις τη στάση σου απέναντι σε ό,τι σου συμβαίνει.»
Νίκος Καζαντζάκης
«Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος.»
Μάρκος Αυρήλιος (φιλόσοφος-αυτοκράτορας)
«Η ψυχή είναι εκείνη που στερείται ή κατέχει την ελευθερία. Όχι οι εξωτερικές καταστάσεις.»
Jean-Paul Sartre
«Ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος.»
Free nope Freenium: Η ελευθερία δεν συμβιβάζεται. (Η ελευθερία στο σήμερα – GI)
Αν αναγνωρίσουμε τι είναι η ελευθερία, τα μέσα περιορισμού, το επόμενο βήμα είναι η αντίσταση με επίγνωση. Η αντιμετώπιση των σύγχρονων μεθόδων περιορισμού της ελευθερίας δεν γίνεται με θυμό ή αποστασιοποίηση, αλλά με συνειδητή καθημερινή επανάσταση. Ορίστε 7 σύγχρονοι τρόποι περιορισμού της ελευθερίας:
1. Μαζική παρακολούθηση & ανάλυση δεδομένων
Big Tech & κυβερνήσεις συλλέγουν και επεξεργάζονται προσωπικά δεδομένα (συνήθειες, τοποθεσία, αγορές, ιδέες).
Αυτό δημιουργεί προφίλ χειραγώγησης που επηρεάζουν τι βλέπεις, τι επιλέγεις και τελικά πώς σκέφτεσαι.
Είσαι “ελεύθερος”, αλλά οι επιλογές σου έχουν ήδη φιλτραριστεί.
2. Αλγόριθμοι και φίλτρα πληροφορίας
Οι αλγόριθμοι σε social media, YouTube, Google, TikTok σε κλείνουν σε “φυσαλίδες πραγματικότητας”(echo chambers).
Δεν ενημερώνεσαι ελεύθερα — επιβεβαιώνεις συνεχώς τις ίδιες ιδέες, με αποτέλεσμα τη μείωση της κρίσης και της πολιτικής αντίστασης.
3. Κανονικοποίηση της επιτήρησης (surveillance normalisation)
Από κάμερες, tracking apps μέχρι «για το καλό σου» πολιτικές.
Ο φόβος (π.χ. τρομοκρατία, πανδημία) χρησιμοποιείται για να αποδεχτούμε περιορισμούς ως αναγκαίους.
4. Οικονομική εξάρτηση και επισφάλεια
Πολλοί δεν μπορούν να ασκήσουν ελευθερία λόγου ή επιλογών από φόβο ότι θα χάσουν δουλειά, εισόδημα, κοινωνική θέση.
Ο έλεγχος μέσω ανασφάλειας είναι πανίσχυρος και σιωπηλός.
5. Ψηφιακή εξάρτηση & dopamine loops
Social media, εφαρμογές, gaming, ακόμα και η ενημέρωση έχουν μετατραπεί σε συστήματα εθισμού.
Όσο περισσότερο χάνεσαι σε αυτά, τόσο λιγότερη συνειδητότητα και εσωτερική αυτονομία έχεις.
6. Censorship μέσω πλατφορμών
Η λογοκρισία δεν γίνεται πάντα από κράτη. Γίνεται από πλατφόρμες, “πρωτόκολλα κοινότητας” ή “πολιτικές αποδοχής”.
Πολλές φορές καταπνίγονται μη αρεστές απόψεις χωρίς συζήτηση.
7. Προπαγάνδα νέου τύπου
Όχι τόσο κραυγαλέα, αλλά έμμεση και πολιτισμικά ενσωματωμένη: lifestyle πρότυπα, consumerism, fake empowerment.
Η ελευθερία αντικαθίσταται από το “να είσαι αυτό που αγοράζεις”.
Αν αναγνωρίσουμε τα μέσα περιορισμού, το επόμενο βήμα είναι η αντίσταση με επίγνωση. Η αντιμετώπιση των σύγχρονων μεθόδων περιορισμού της ελευθερίας δεν γίνεται με θυμό ή αποστασιοποίηση, αλλά με συνειδητή καθημερινή επανάσταση. Ορίστε 7 τρόποι αντίστασης:
1. Καλλιέργεια εσωτερικής ανεξαρτησίας
Μην δίνεις την αυτοεικόνα σου στα χέρια των likes, των views ή της καταναλωτικής κουλτούρας.
Δούλεψε την κριτική σου σκέψη, την ψυχραιμία και την αυτοπαρατήρηση. Είναι όπλα αδιαπέραστα.
2. Αποψη και λόγος με ευθύνη
Μίλα. Γράψε. Πάρε θέση — αλλά να το κάνεις με επιχειρήματα, τεκμήρια και ήθος.
Μην αυτολογοκρίνεσαι από φόβο ή για να είσαι “αρεστός”.
3. Ψηφιακή αποτοξίνωση και επίγνωση
Ορίσε ώρες χωρίς social media.
Σκέψου: ποιον εξυπηρετεί αυτό που βλέπω; με ελέγχει ή με απελευθερώνει;
Μην αφήνεις τον αλγόριθμο να σου χτίζει κοσμοθεωρία.
4. Οικονομική ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια
Ενίσχυσε δεξιότητες, εναλλακτικά εισοδήματα, μικρές μορφές αυτονομίας.
Όταν δεν εξαρτάσαι από το σύστημα για την επιβίωση, μπορείς να το αμφισβητήσεις πραγματικά.
5. Αποκέντρωση της πληροφορίας
Μη μένεις σε έναν πάροχο πληροφορίας.
Αντλείς ειδήσεις από διαφορετικές ιδεολογίες, χώρες και μέσα. Ανακάλυψε τι δεν θέλουν να συζητείται.
6. Συλλογικότητα χωρίς μαζοποίηση
Βρες άλλους που σκέφτονται ελεύθερα — όχι για να φτιάξετε “ομάδα ενάντια στους άλλους”, αλλά για να κρατιέστε ξύπνιοι.
Η ελευθερία πολλαπλασιάζεται, δεν “ιδιωτικοποιείται”.
7. Επανακαθορισμός της επιτυχίας
Αν η επιτυχία σου είναι αυτό που σου πλάσαραν (χρήμα, εικόνα, χειροκρότημα), είσαι ήδη ελεγχόμενος.
Αν είναι η αλήθεια, η δημιουργία, η ηρεμία, ο λόγος σου, τότε κανείς δεν μπορεί να σου την πάρει.
Εδώ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε, ότι δεν φταίει η ύπαρξη αυτών των σύγχρονων μεθόδων περιορισμού της ελευθερίας, καθώς είναι κομμάτι του συστήματος και της ψηφιακής εξέλιξης. Αυτό που προτείνουμε δεν είναι να τα απορρίψουμε, αλλά να επανεξετάσουμε τον τρόπο που τα χρησιμοποιούμε.
